اولین شهید قبل از انقلاب اسلامی در استان خوزستان

بیست و سوم بهمن ماه سالروز شهادت

اولین شهید قبل از انقلاب اسلامی در استان خوزستان

شهید راه اسلام و آزادی عبده دُرچین معروف به (عبده سقا)

شهید عبده دُرچین معروف به(عبده سقا) فرزند خدائی فرزند غلام فرزند حسین فرزند محمد به شماره شناسنامه 37801 در روز شنبه هفتم خرداد ماه سنه 1277 خورشیدی((1277/3/7)) در دزفول و در خانواده ای مذهبی و از نظر سطح زندگی متوسط متولد شد.

شهید عبده دُرچین زندگی روزمره را در محله حیدرخانه، به شغل جولاگری پرداخته و در بعضی مواقع هم برای رفاه حال مردم، خصوص خانواده های مستنمد به درب منازل ایشان با مشکی که داشت آب می رساند از این جهت لقب(سقا) توسط مردم به او داده شد و در موقعی که برای گرفتن سجل(شناسنامه) و مشخص کردن فامیل یا نام خانوادگی به اداره ثبت احوال دزفول مراجعه می کند هنگامی که مأمور این اداره از او سؤال می کند که چه فامیلی را می خواهی و شغلت چیست؟ او جواب می دهد: سقایی هستم که از رودخانه دز آب آورده و به مردم می دهم لذا مأمور اداره ثبت هم لقب (دُرچین) را به او می دهد.

شهید عبده سقا همسر مرحومه مغفوره نصرت دُرچین(صبیه ملا عبدالحسین معرف زاده) دارای دو فرزند پسر به نامهای حاج غلامعلی دُرچین متولد1311( والد برادران دُرچین”محمدحسین، علی و محمد”) و مشهدی غلامحسین متولد 1325 ( والد رضا و محمد) و چهار دختر به نامهای حاجیه خانم منور درچین(مادر شهید علیرضا سجادی پور”عادل ارند”) – حاجیه خانم هاجر درچین(مادر جانباز 50% علیرضا ساقی) – حاجیه خانم مهین درچین(مادر شهید احمد پورگلیان) و حاجیه خانم طیبه درچین(مادر شهید محمدرضا مهدیان زاده) می باشد.

ایشان در دوره ملی شدن نفت از یاران فداکار مرحوم آیت الله سید ابوالقاسم کاشانی و حضرت آیت الله سید مجدالدین قاضی و مرحوم دکتر محمد مصدق نخست وزیر وقت بوده و در تجمعات ضد رژیم، جهت ملی شدن نفت شرکت می کرد که پس از شهادتش به دنبال پیگیری آیت الله قاضی، از طرف آیت الله کاشانی و دکتر مصدق پیامهای تسلیتی به خانواده و فرزند ارشدش یعنی غلامعلی دُرچین تلگراف می شود که در نشریات آن زمان نیز به چاپ می رسد، همچنین نماینده ای از طرف آیت الله کاشانی جهت ابلاغ تسلیت به دزفول اعزام شده و در منزل شهید حضور می یابد.

وی در بعد از ظهر روز چهارشنبه بیست و سوم بهمن ماه سال1330 هجری شمسی ((1330/11/23)) و در جریان تیراندازی مستقیم مزدوران و عمّال رژیم پهلوی به انقلابیون دزفول در محل فلکه یا میدان مجسمه، میدان مرکزی شهر(امام خمینی فعلی) در سن 53 سالگی به شهادت رسید.

صفحاتی از روزنامه اطلاعات سال 1330

نشریه فرید دزفول

روزنامه اطلاعات:

سروان آثار رئیس پلیس همراه با عده ای از پاسبانان در صدد متفرق کردن جمعیت بر می آیند که مانع عملیات آنان شوند در این موقع شخصی به نام عبده سقا دستور گرفتن اسلحه رئیس پلیس را می دهد که در نتیجه تیر اندازی مأموران دولتی مرحوم عبده سقا به قتل(شهادت)می رسد.

در مراسم تشییع پیکر پاک شهید عبده دُرچین معروف به( عبده سقا) شهید راه اسلام و آزادی (پنج شنبه بیست و چهارم بهمن ماه سال1330 خورشیدی) مردم دزفول با تعطیلی شهر همه یکپارچه در این مراسم شرکت می کنند که شاعر و روحانی روشن ضمیر حجت الاسلام والمسلمین حاج سیدمحمدکاظم مجاب(متخلص به قدسی) در این مراسم به سخنرانی می پردازند و در مجلس ترحیم ایشان که در مسجد مرشدبکان(اباذر فعلی) در محله حیدرخانه برگزار شد حجت الاسلام انصاری یکی از مسئولین اداره ثبت احوال استان خوزستان به سخنرانی پرداختند.

لازم به توضیح اینکه پیکر شهید از دزفول به طرف قبرستان امام زاده رودبند(سلطان علی سیاهپوش رودبندی) که در آن زمان از شهر فاصله داشته است تشییع شده و تا اوایل انقلاب اسلامی ایران بر سر مزار ایشان بنایی(چهار طاقی) بر پا بوده و بحمد الهی الان مدفن آن شهید بزرگوار در مکان فعلی حسینیه ثارالله شهرستان دزفول مقابل مرکز و موزه دفاع مقدس و انقلاب اسلامی قرار گرفته است .

گردآوری : محمدحسین دُرچین

سال حزبي در دزفول به روايت اسناد

نويسنده: غلامرضا دركتانيان

… يكي از درگيريهاي مهم بين حزب زحمتكشان و طرفداران جبهه ملي در دزفول در بعد از ظهر روز 23 بهمن 1330 اتفاق افتاد. در اين روز هوادارن «جبهه ملي» و «حزب زحمتكشان» كه دست به تظاهرات زده بودند،‌ درگير شده و فرماندار از پادگان تقاضاي اعزام يك گروهان جهت كمك به شهرباني مي نمايد. سرانجام مأموران شهرباني دخالت كرده، چون مردم به يكي از افسران شهرباني اعتراض نمودند، افسر مذكور تحريك شده و با اسلحه كمري خود به طرف مردم تيراندازي كرد كه در نتيجه اين اقدام دو نفر به نام هاي عبدالحسين پناهي و عبده سقاء (1) كشته و يك نفر زخمي شد.

همچنين اصناف دزفول در اعتراض به اقدامات خوانين در اداره پست و تلگراف تحصن كرده و در تلگرافي از دكتر مصدق و آيت الله كاشاني درخواست نمودند كه از ادامه هرج و مرج و درگيري در دزفول جلوگيري شود. در پي اين اقدام آيت الله سيد مجدالدين قاضي و آيت الله محمدعلي بيگدلي از روحانيون (2) سرشناس دزفول به نمايندگي از متحصنين و عموم اهالي دزفول طي تلگرافي به آيت الله كاشاني و دكتر مصدق تقاضاي تسريع در اعزام بازرس صالح و با كفايت براي رسيدگي به شكايات مردم نمودند. فرزند آيت الله كاشاني نيز در پاسخ به اين درخواست، متحصنين را به آرامش و حفظ نظم فراخوانده و قول مساعد جهت ايجاد هماهنگي براي حل مشكل اهالي دادند …

————————————————-

1- مرگ عبده سقاء با گلوله مأمور شهرباني ضرب المثل مشهوري را در دزفول رايج نمود. اين ضرب المثل به فارسي به اين مضمون بود كه «از آنها بخور كه عبده سقا خورد» .

2- روحانيت دزفول به جز سيد مجدالدين قاضي و شيخ محمدعلي بيگدلي كه از مردمي كه در آن زمان در برابر ظلم خوانين حمايت مي كردند، بقيه چهره هاي مذهبي شهر در اين جريان به عنوان يك جريان سياسي وارد نشده و با عدم تمايل به دخالت در مسائل سياسي هيچ عكس العملي از خود نشان ندادند .

نامه شکوائیه غلامعلی دُرچین(متولد 1311) خطاب به شاه مملکت سنه 1330

آیت الله سیدابوالقاسم کاشانی رهبر مذهبی ایران در جریان ملی کردن صنعت نفت

حجت الاسلام سیدکاظم مجاب(سخنران مراسم تشییع و به خاکسپاری شهید عبده درچین”سقا”)

در قبرستان امامزاده رودبند بر سر مزار محل فعلی حسینیه ثارالله دزفول 133/11/24

********************************************

منابع:

سال حزبي در دزفول به روايت اسناد – دکتر غلامرضا درکتانیان  

سال حزبي- دزفول در ملي شدن صنعت نفت – محمدرضا رادفر و عظيم محمودزاده

نشریه فرید دزفول

روزنامه اطلاعات – چهارم اسفند 1330 

منبع : وب سایت چمدان آبی – دانشنامه دزفول