خانه های معروف، تاریخی و قدیمی دزفول

خانه های معروف، تاریخی و قدیمی دزفول

دزفول، دیار خانه های قدیمی و یکی از پایتخت های معماری و شکوه هنر ایرانی- اسلامی است. معماری در دزفول آدمی را با دنیایی از ظرافت ها و زیبایی ها آشنا می کند که شاید همانند آن در کمتر جایی از این مرز و بوم وجود داشته باشد. بافت تاریخی دزفول که تلاقی فرهنگ و تاریخ مردمان این دیار کهن است، شامل ۲۸ محله قدیمی و در هم تنیده است که تزئینات معماری بی نظیر آن، دزفول را به «شهر آجری» معروف کرده است. در محدوده بافت تاریخی دزفول بیش از ۱۴۰ اثر تاریخی ثبت ملی شده که شامل: مسجد، حمام، خانه، گذر و بقعه وجود دارد.

بافت تاریخی شهر دزفول یکی از سرمایه های ملی و ارزشمند در جنوب کشور است که با قدمتی بیش از هزار سال و پشتوانه تمدنی چند هزار ساله منطقه در مرکز شهر و در کنار رودخانه دز شکل گرفته است

خانه های قدیمی بزرگ و با شکوه از جمله عناصری هستند که به زیبایی در محلات ۲۸ گانه این شهر بنا شده اند که هر کدام با معماری زیبا و اصیل خود نشان از هویت تاریخی شهر دزفول را دارند.

علاوه بر ساباط ها، حمام ها، گذرها و مساجد و سایر اماکن تاریخی موجود در بافت قدیم این شهر، خانه های تاریخی که به نام صاحبان بنا از دوره های گذشته در این بافت به جای مانده هر کدام به تنهایی دارای ارزش فرهنگی، مذهبی و تاریخی هستند.

وجود بیش از ۱۰۰ خانه تاریخی همچون خانه تیزنو، قلمبر، مستوفی، محسنی، قصاب، معزی، سهرابی، گلچین، نیلساز، مهدوی، سیدصدر، کلک چی، جوکار، قلق چی، سعادت، ضیائی و صنیعی سبب شده تا بافت تاریخی دزفول نسبت به سایر آثار و مجموعه های تاریخی این شهرستان متمایز باشد به طوری که دزفول با برخورداری از این خانه ها، می تواند به عنوان یک شهر توریستی با ردپایی از گذشته های زیبای معماری این مرز و بوم به جهانیان معرفی شود.

این خانه های تاریخی به عنوان ظرفیتی منحصر به فرد در قالب بافت تاریخی دزفول قرار گرفته اند به گونه ای که با وجود تمام تغییراتی که در چهره شهرهای امروزی پدید آمده اما بافت قدیم و کهن این شهرستان همچنان حکایت زیبایی از معماری ایرانی- اسلامی را روایت می کند.

خانه تیزنو – دوران قاجار – جنب مسجد قلعه – جاده ساحلی

خانه های قدیمی اشخاص در دزفول

خانه شیخ مرتضی انصاری(خاتم الفقهاء والمجتهدین)

اتاق شیخون(شیخان یا شیوخ انصاری)

اتاق آقامیر(سادات آقامیری)

خانه آیت الله شیخ محمدرضا و شیخ محمدعلی معزی دزفولی

خانه معزی(اوایل قاجار – محل قلعه  – بازار – گذر اصلی)

خانه آیت الله سیداسدالله نبوی دزفولی

خانه آیت الله سیدمجدالدین قاضی دزفولی

خانه ملا محمدرضا معرف زاده(اولین کتابفروش دزفول)

خانه آذر(عبید زاکانی) – خانه زهرا آذرباد – خانه مصطفی آذرباد – خانه آصف – خانه میرزا ابراهیمی – خانه احمدی – خانه اشرف کوچک – خانه اشعری – خانه امیدی – خانه باغبان – خانه بُزی بزرگ – خانه بوم عرب – خانه بهراموند – خانه بی باز – خانه پاکارزاده(1 و 2) – خانه تقی بابا – خانه تونی – خانه تهرانی – خانه تیزنو – خانه مشهدی جعفرقلی – خانه جوان – خانه جوزی – خانه جوکار – خانه چانه قرمز – خانه رمضان چائیده – خانه چینی ساز – خانه حاجی حسینوند – خانه حاجی شیخ – خانه حاجیوند – خانه حسین وند – خانه حسینوند لطفی – خانه حسینوند ناصری – خانه خادم الرسول – خانه خردمند – خانه خلج قصاب – خانه خوش کلام – خانه دارابی – خانه داعی – خانه دریکوندی – خانه دلور – خانه دیانتی – خانه رحیمی – خانه رخشانفر – خانه رودبندی – خانه زرگر – خانه زرنگ زاده – خانه سعادت بخش – خانه سوزنگر – خانه جعفرخان سهرابی – خانه سیدصدر – خانه شایگان – خانه شاهرکنی(قصاب) – خانه شوشتری – خانه شیخی دزفولی – خانه صفر نانخور – خانه صفوی – خانه صمیمی – خانه صنیعی – خانه ضیائی(خلیلک) – خانه طلوعی فر – خانه طهماسبی – خانه عالمشاه – خانه عباسقلی – خانه عبدی – خانه عدسی – خانه عدل – خانه عدلی – خانه عرب آسیابان – خانه عشیری – خانه غفاری – خانه فیروزی – خانه فیلبان زاده – خانه علیداد قاسمی – خانه قایدی – خانه قصاب – خانه محمدرضا قصری – خانه قطب – خانه قلقچی – خانه قلمبر –  خانه قلمی – خانه کارگرهودی – خانه کاشانی – خانه کاظم خبازی – خانه کانظر – خانه کاوسی – خانه کلولی(کاید بنه حسین) – خانه کلکچی – خانه کوهی نژاد – خانه گلاب خیام – خانه گلچین – خانه رُخگل گوسفندی – خانه کاظم لامی – خانه مردسلطانی – خانه مجاهد – خانه محسنی – خانه مخولی نُومبا(نانوا) – خانه مستوفی(سرتیپ) – خانه معصومی – خانه مهدوی – خانه مؤذن مسجدی – خانه میرزائی – خانه میرشکار – خانه میش کُش – اتاق نخل کلبی خان – خانه نفیسی – خانه نمدمال – خانه نیلساز – خانه ویسی – خانه یک خلیلو

خانه قدیمی تیزنو – سفره هفت سین

خانه های قدیمی شهرستان دزفول با نام اشخاص

(بعضی از این خانه ها ثبت ملی شده اند)

خانه آذر(عبید زاکانی)

خانه زهرا آذرآباد(اوایل پهلوی – محله ساکیان)

خانه مصطفی آذرآباد(قاجاریه – محله لوریان)

خانه میرزا ابراهیمی(قاجاریه – خیابان امام شمالی – خیابان قاضی – کوچه سهرابی – روبروی کوچه نادره پ ۳۵)

خانه اشرف کوچک(اواخر قاجار – اوایل پهلوی – محله پیرنظر)

خانه اشعری(دوره پهلوی اول یا قاجاریه – محله کلانتریان – محله صحرابدر غربی)

خانه امیدی(اواخر قاجار – محله سیاهپوشان)

خانه باغبان(دوران قاجاریه – محله بازار)

خانه بُزی بزرگ(دوره قاجاری – محله سیدمحمود – محله صحرابدر شرقی)

خانه بوم عرب(اواخر دوره قاجار – محله میاندره – محله صحرابدر غربی)

خانه بهراموند(قاجاریه – محله صحرابدر مغربی)

خانه بی باز(قاجاریه – محله لوریان)

خانه پاکارزاده”1 و 2″(اواخر قاجار – اوایل پهلوی – محله مقدمیان- محله ساکیان)

خانه تقی بابا(دوره پهلوی دوم – محله قلعه – محله میاندره – روبروی مجموعه قلمبر)

خانه تونی(قاجاریه – محله ساکیان)

خانه تهرانی(قاجاریه – محله میاندره)

خانه تیزنو(قاجاریه – محله قلعه جاده ساحلی)

خانه جوان(دوره پهلوی – محله قلعه)

خانه جوزی(دوره قاجار)

خانه جوکار(دوره پهلوی – محله مقدسیان – محله لوریان – کوچه لوریان)

خانه چانه قرمز(قاجاریه – محله لوریان)

خانه رمضان چائیده(دوره قاجار – محله لوریان)

خانه چینی ساز(دوره قاجاریه – محله صحرابدر مغربی- روبروی مسجد دروازه)

خانه حاجی حسینوند(دوره قاجار – محله لوریان – جنب مسجد ظهیرالاسلام)

خانه حاجی شیخ(خیابان شهید منتظری”ششم بهمن” – خیابان حبیب ابن مظاهر)

خانه حاجیوند(قاجاریه – محله سیاهپوشان)

خانه حسین وند(دوره قاجاریه – محله مقدمیان – محله لوریان)

خانه حسینوند(دوره قاجاریه – محله ساکیان – محله لوریان)

خانه حسینوند لطفی(اواخر قاجار – خیابان امام شمالی – محله سردره – کوچه شهدا)

خانه حسینوند ناصری(قاجاریه – محله ساکیان)

خانه خادم الرسول()

خانه خردمند()

خانه خلج قصاب(اوایل دوره قاجار – محله قلعه کوچه مجدیان)

خانه خوش کلام(دوره قاجاریه – محله ساکیان – محله مقدمیان – ملاحاجی)

خانه دارابی(قاجاریه – محله ساکیان)

خانه داعی(دوره قاجاریه – محله رودبند)

خانه دریکوندی(قاجاریه – محله لوریان)

خانه دلور(قاجاریه – محله ساکیان)

خانه دیانتی(اواخر دوره قاجار – محله صحرابدر مشرقی – محله شاه کرن الدین – روبروی مسجد)

خانه رحیمی(قاجاریه – محله لوریان – محله مقدسیان – ملاحاجی)

خانه رخشانفر(صفویه – محله میاندره)

خانه رودبندی(اواخردوره قاجار – اوایل پهلوی – محله پولادیان – نزدیک حرم سبزقبا)

خانه زرگر(قاجاریه – محله مجدیان)

خانه زرنگ زاده(دوره قاجاریه – محله لوریان)

خانه سعادت بخش(قاجاریه – محله لوریان)

خانه سوزنگر(دوره قاجار – محله قلعه)

خانه جعفرخان سهرابی(اواخر قاجار – خیابان امام خمینی شمالی – نرسیده به چهارراه قاضی –  محله سیاهپوشان – کوچه استخر)

خانه سید صدر(قاجاریه – خیابان امام خمینی شمالی – کوچه شهدا – نرسیده به کوچه خیمه گاه)

خانه شایگان(دوره قاجاریه – محله قلعه – خیابان ساحلی – کوچه منصور)

خانه شاهرکنی()

خانه شوشتری(قاجاریه – محله لوریان)

خانه شیخی دزفولی(دوره پهلوی – محله سیاهپوشان – پشت مسجد لب خندق)

خانه صفر نانخور(قاجاریه – محله ساکیان)

خانه صفوی(قاجاریه – محله پولادیان – خیابان شریعتی – کوچه پایاب)

خانه صمیمی()

خانه صنیعی()

خانه ضیایی”خلیلک”(قاجاریه – محله مسجد)

خانه طلوعی فر”جوزی – رشنو”(دوره قاجار)

خانه طهماسبی()

خانه عالمشاه(دوره قاجاریه – محله صحرابدر مغربی  – محله میاندره)

خانه عباسقلی(دوره قاجاریه – محله شاهرکن الدین)

خانه عبدی()

خانه عدسی()

خانه عدل(دوره قاجاریه – محله قدیمی مسجد)

خانه عدلی(دوره قاجاریه – محله پیرنظر – محله چولیان)

خانه عرب آسیابان()

خانه عشیری(قاجاریه – محله صحرابدر مغربی)

خانه غفاری()

خانه فیروزی(قاجاریه – محله لوریان)

خانه فیلبان زاده(قاجاریه – محله مجدیان)

خانه علیداد قاسمی(پهلوی دوم – خیابان امام خمینی شمالی – محله سرمیدان –  سرمیدان بزرگ – کوچه هفت پر)

خانه قایدی()

خانه قصاب()

خانه محمدرضا قصری(محله کرناسیان روبروی خیمه گاه)

خانه قلقچی(جاده ساحلی جنب پل جدید و مسجد سادات لب آب)

خانه قلمبر 1 و 2(دوره قاجاریه – خیابان امام خمینی جنوبی – محله میاندره)

خانه کارگرهودی(دوره اواخر قاجار و اوایل پهلوی اول – محله سیاه پوشان)

خانه کاشانی(دوره قاجاریه – محله میاندره – محله صحرابدر مغربی)

خانه کاظم خبازی(قاجاریه – محله لوریان)

خانه کانظر()

خانه کاوسی()

خانه کلولی”کاید بنه حسین”()

خانه کلکچی()

خانه کوهی نژاد(دوره قاجاریه – محله قلعه – خیابان ساحلی)

خانه گلاب خیام(دوره پهلوی – محله سیاهپوشان)

خانه گلچین(اوایل پهلوی – محله مسجد – خیابان طالقانی – کوچه آرا – زیرساباط – جنب خانه نیلساز)

خانه رُخگل گوسفندی(پهلوی اول – خیابان امام شمالی –  بین خیابان شریعتی و خیابان قاضی – کوچه استخر)

خانه کاظم لامی(قاجاریه – محله مشک دوزان)

خانه مردسلطانی(قاجاریه – محله میاندره)

خانه مجاهد()

خانه محسنی()

خانه مخولی نُومبا”نانوا”()

خانه مستوفی”سرتیپ”(دوره قاجاریه – حاشیه شمال شرقی محله مسجد – محله پیرنظر)

خانه معصومی(قاجاریه – محله صحرابدر مغربی)

خانه مهدوی()

خانه مؤذن مسجدی(قاجاریه – محله لوریان)

خانه میرزائی(قاجاریه – محله لوریان)

خانه میرشکار(دوره پهلوی اول – محله صحرابدر مغربی)

خانه میش کُش(قاجاریه – محله لوریان)

اتاق نخل کلبی خان(دوره قاجاریه – محله میاندره – کوچه مینا – جنب کوچه مرجان)

خانه نفیسی(قاجاریه – محله میاندره)

خانه نمدمال()

خانه نیل ساز(پهلوی اول – میدان ساعت – محله مسجد – خیابان آیت‌الله طالقانی – کوچه آرا – زیرساباط)

خانه ویسی()

خانه یک خلیلو(قاجاریه – محله مشک دوزان)

آشنایی با تعدادی از خانه های قدیمی دزفول

خانه تاریخی تیزنو دزفول

خانه تیزنو در بافت تاریخی شهر دزفول و محله قلعه، قدیمی ترین محله شهر قرار دارد، این خانه که قدمت اولیه آن به زمان صفویه می رسد یکی از دیدنی ترین جادبه های گردشگری شهر دزفول و معماری خانه‌های دزفولی در چهار فصل سال می باشد. اکنون خانه تیزنو در اختیار اداره میراث فرهنگی دزفول قرار گرفته است و امکان بازدید از آن برای عموم وجود دارد.

خانه تاریخی سوزنگر دزفول

خانه سوزنگر از بناهاي زيباي آجری بافت قدیم دزفول از دوران قاجار(1330) است و در محله قديمي مياندره قرار دارد. این خانه در يك كوچه بن بست و اختصاصي قرار دارد كه با پلكان پهن و منظم آجري به در كوچك و مزين به تزئينات خوون چيني (آجركاري) منتهي مي شود. پس از عبور از سر در به هشتي خانه وارد مي شويم. گنبد كوچك هشتي با پا باريك ها و شاپرك هاي آجري زيبايي بر ستون هايي قطور استوار است. خانه سوزنگر در دو طبقه ساخته شده و طبقه اول بنا نيز شامل ايوان، اتاق هاي گوشوار و تراس زيبايي با سقف تير پوش چوبي است كه همگي داراي كتيبه هاي مزين به آجركاري بي نظير خوون چيني مي باشد كه هر بيننده صاحب ذوقي را به وجد مي آورد. طبقه دوم نیز که قسمت ویژه میهمانان بوده با آجرکاری های متنوع تزئین شده است. در حال حاضر مالكيت اين بنا در اختيار اداره ميراث فرهنگي، صنایع دستی و گردشگري دزفول است. اين اثر به شماره 2606 در ردیف آثار ملی به ثبت رسيده است. درباره تاریخ دقیق و جزئیات ساخت خانه تاریخی سوزنگر اطلاعات زیادی در دست نیست ولی گفته می شود قدمت آن به حدود یک قرن پیش برمی گردد.

معماری خانه تاریخی سوزنگر

معماری این خانه به حدی ظرافت و زیبایی دربردارد که هر کسی را متحیر می کند؛ چنین آجرکاری های استادانه ای، آن هم در گذشته های دور انسان را به وجد می آورد. تمام قسمت های خانه از جنس آجر هستند و همین باعث می شود تنوعی را که در تزئینات بخش های مختلف خانه می بینیم، کاری هنرمندانه بدانیم. در بخش های مختلف این خانه آجر کاری اختصاصی دزفول یعنی خون چینی به کار رفته است. حوضخانه این بنا در گوشه حیاط واقع شده و برخلاف بناهای دیگر که حیاط مرکزی دلباز و با صفایی دارند، خانه سوزنگر از چنین ویژگی برخوردار نیست. در تزئینات بنای خانه تاریخی سوزنگر بیش از ده نوع آجرکاری نفیس به کار رفته که از میان آن ها می توان به نقوشی همچون گل زنجیری، حصیری، دندان موشی و گل نوساده اشاره کرد.

خانه تاریخی«صنیعی»

خانه تاریخی «صنیعی» یکی از خانه های ارزشمند با معماری زیبا در دزفول است این خانه یکی از ارزشمندترین بناهای بافت تاریخی دزفول که به شکلی با شکوه درمحله مقدمیان و کوچه سیمرغ و نزدیک پلا بچیلون جای گرفته است. این بنا دارای موقعیت خاص و مشرف به رودخانه دز است. قرار گرفتن این خانه تاریخی بر روی زمین تپه ماهوری مشرف و توپوگرافی ویژه آن در بستری شیب دار این امکان را فراهم آورده تا معمار با بهره گیری از این قابلیت بتواند به نحو چشم گیری با بازی حجم ها به خلق بنایی هوشمند و مطابق با اقلیم و بستر بنا بپردازد و این عامل مهم موجب طراحی بسیار خاص و زیبای بنا به صورت پلکانی و در امتداد شیب منتهی به رودخانه شده است. به نحوی که تمامی فضاهای این خانه در طبقات همکف، اول و شبستان دارای پنجره ها و بازشوهایی رو به آب زلال دز است به همین دلیل جریان هوا در فضاها موجب تهویه طبیعی بنا می شود. این بنا با شماره ۳۱۲۹۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و دارای مساحت ۳۵۰ مترمربع است. خانه تاریخی صنیعی متعلق به دوران قاجار بوده و قدمتش به بیش از ۱۰۰ سال می رسد. بخش هایی از این بنا با پوشش طاق و تویزه ای مربوط به دوران قاجار و بخش هایی دارای پوشش تخت که به دوره پهلوی اول برمی گردد. نامگذاری بنا بر اساس نام معماران آن صورت گرفته  یعنی استاد معمار حاج ملا مصطفی سازنده بخش قاجار بنا و استاد معمار حاج عبد الحسین صنیعی نیز سازنده بخش پهلوی بنا است. در گذشته و حال، کاربری بنا به صورت مسکونی بوده و هم اکنون مالکیت بنا خصوصی و در اختیار خاندان صنیعی است. از ویژگی های خانه تاریخی صنیعی دارا بودن سه حیاط مجزا است که در پیرامون هر کدام از حیاط ها فضاهای مسکونی و خدماتی با زیبایی خاصی طراحی و به اجرا درآمده اند. این بنا در دو طبقه احداث شده که با دارا بودن اختلاف سطح های متعدد علاوه بر ایجاد سایه افکنی بر قسمت ها، فرم و حجم بسیار زیبایی را پدید آورده است.بخش های قدیمی بنا با پوشش سقف تویزه ای، هنر دست استاد معمار صنیعی است که خالق این بنا و بسیاری از بناهای تاریخی شهر همچون مسجد ملاحاجی، مرمت پل باستانی دزفول، ساباط ها، خانه های بافت تاریخی دزفول و معمار قلعه تاریخی شوش نیز است. این بنا دارای دو گونه زیر زمین، شوادان و شبستان است. شوادان این بنا بسیار وسیع، عمیق و دارای فضایی در سطوح مختلف و با عمق های متفاوت از کف حیاط بوده که در نوع خود بی نظیر است.خاندان صنیعی یک خاندان بزرگ و مطرح دزفولی بودن که همگی در هنر معماری فعالیت داشتند و از خود آثار بزرگی به جای گذاشتند. بنیانگذار این ساختمان ملا مصطفی صنیعی است که خود معمار سرشناسی بوده است و در دوره قاجار این بنا را تاسیس کرد.

خانه تاریخی قلمبر

خانه قلمبر در محله میان دره دزفول است که قدمت آن به 200 سال می‌رسد. که به شماره ۷۹۲۲ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده و متعلق به خاندان قلمبر و قلمبر دزفولی است. این خانه که به چهار بخش تقسیم می‌شود. دارای 4 راهروی بزرگ است. کف پوش این خانه از سنگ مرمر است. همچنین سقف‌های آن با شیشه‌های رنگی تزئین شده است. این خانه هم اکنون جز میراث فرهنگی ایران است که از آثار دوران قاجاریه می باشد و در تاریخ ۵ بهمن ماه ۱۳۷۸ به عنوان اثر ملی ثبت گردیده است.

خانه قلمبر 2  در دزفول

خانه تاریخی قلمبر 2  یکی از بناهای ارزشمند ملی و گنجینه ای از نقوش آجری در بافت تاریخی دزفول است. یکی از بناهای با شکوه واقع در بافت تاریخی دزفول خانه قدیمی قلمبر2  است که این بنا در یکی از محلات تاریخی این شهر به نام «میان دره» قرار گرفته است. علت نامگذاری این محله به میاندره، قرارگیری در عمق دره های مجاور آن است. بناهایی همچون حمام میاندره، خانه قلمبر یک، مسجد تاریخی علی ابن ابی طالب(میان دره)، خانه تاریخی سوزنگر، نخل کلبی خانی، خانه های ارزشمند مردسلطانی، طهرانی و … از جمله آثار موجود در اطراف خانه قلمبر2  هستند که بر اهمیت توجه به این بنای ارزشمند تاریخی می افزایند. قدمت بنای قلمبر2  مربوط  به دوره قاجاریه می باشد. این اثر درسال ۱۳۸۱ به شماره ۷۹۲۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. نامگذاری این خانه بر اساس نام مالک(قلمبر) در زمان به ثبت رسیدن انجام شده است. این بنا در یک طبقه و به صورت حیات مرکزی است و فضاهای مسکونی و خدماتی پیرامون حیاط قرار گرفته اند. این بنای یک طبقه ای بر روی شبستان های متعدد و زیبایی ساخته شده و تمامی نماهای داخلی آن با نقوش زیبا و بی نظیر آجری تزئین شده است. یکی از ویژگی های منحصر به فرد این خانه تاریخی شوادانی زیبا و نسبتاً وسیع است که به صورت دست کند در دل زمین قرار گرفته و به شوادان خانه های اطراف راه دارد. این خانه با شکوه همچنین دارای یک دالان ورودی از جبهه غربی و یک هشتی زیبا در جبهه جنوب شرقی است.

خانه کلک چی دزفول

یکی از خانه های ارزشمند تاریخی دزفول خانه قدیمی کلکچی است. خانه کلکچی یکی از قدیمیترین خانه های شهر دزفول است که هنوز می توانید با قدم زدن در گوشه گوشه این خانه تاریخی از زیبایی معماری آن لذت ببرید. این بنا واقع در خیابان امام خمینی شمالی کوچه شهدا و کوچه باستان است. تاریخ ساخت این بنا و پیکره اصلی این خانه عصر قاجاری به حدود یک صد سال قبل بازمی گردد و کاربری آن در گذشته و حال به صورت مسکونی بوده و مالکیت آن خصوصی و به اسم مالک فعلی آن آقای کلکچی نامگذاری شده است. خانه کلکچی با مساحتی در حدود 150 مترمربع یکی از زیباترین بناهای محله ساکیان دزفول است. از جمله ویژگیها و مشخصات خاص این اثر که آن را با سایر سازه های اطراف خود متمایز می نماید. سردر زیبای بنا با کتیبه های آجری مزین به بسم الله الرحمن الرحیم و تاریخ 1358 ه.ق پیرامون آن نقش بسته است باز شوهایی با طاقهای هلالی، هواکش دریزه های شوادان از دیگر عناصر تزیینی دیوارهای بیرونی است. حجم بیرونی بنا دارای تزیینات مختلفی است که با ایجاد سایه روشن در نما نگاه عابران را به خود معطوف می نماید. گوش پرهای یا مقرنس کاری عنصری است که با چینش آجرها به صورت پلکانی برای پخ نمودن کنج تیز کوچه مورد استفاده قرار میگیرد و با تابش نور خورشید در ساعات مختلف روز سایه روشنهای زیبایی ایجاد میکند.

این بنا در دو طبقه ساخته شده و به صورت حیاط مرکزی است و پیرامون آن ساخت و سازهایی معماری صورت گرفته است. فضاهای زیستی در جبهه های شمالی و غربی واقع شده است و به خاطر این که اتاقها از تابش نور خورشید محفوظ بماند ورود به اتاقها از طریق ایوان صورت میگیرد. دیوارهای داخلی با انواع طاقهای هلالی نماسازی شده است. نکته جالب در نمای داخلی بنا استفاده فراوان از منافذی است که به عنوان لانه گنجشکها و کبوتران وجود دارد که بر زیبایی نمای داخلی افزوده شده است. ساختمان بنا در دو طبقه ساخته شده و شبستانی دارد که متأسفانه بخشی از سقف آن فرو ریخته است. این اثر دارای ورودی کوچک با تزیینات آجری است. پس از ورود از دالان به حیاط مرکزی با ساخت و سازهای معماری در چهار جبهه آن می رسیم که در بالای آنها تزیینات آجری ظریف و متنوعی به صورت خونچینی اجرا شده است. این بنا از نظر سازه ها سالم و قابل نگهداری و مرمت اساسی است. همچنین قرارگیری در میان محله های با کالبد و چهره سنتی و نزدیکی به بناهای ثبتی از قبیل مسجد تاریخی لب خندق و خانه عبدی و سالم بودن آن از ویژگیهایی است که شرایط مناسبی را از جهت مرمت و تغییر کاربری آن به مکانی فرهنگی فراهم نموده است.

خانه تاریخی گلچین دزفول

خانه تاریخی «گلچین» یکی از آثار ارزشمند ملی و گنجینه ای از نقوش آجری در بافت تاریخی دزفول است. این خانه با معماری زیبا و اصیل خود یکی از بناهای تاریخی محسوب می شود که به شماره ۱۴۷۱۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

خانه تاریخی «گلچین» از نظر موقعیت قرارگیری در محله تاریخی مسجد در مرکز شهر و درخیابان طالقانی غربی کوچه فیروزه قرار گرفته است. این خانه که یکی از زیباترین خانه های بافت تاریخی و ارزشمند دزفول محسوب می شود از نظر مشخصه های معماری بی نظیر است. خانه قدیمی گلچین به صورت یک حیاط کوچک در مرکز خانه همراه با نقوش زیبای خوون چینی است. نقوشی که با خلاقیت وصف ناشدنی معماران خوش ذوق سنتی دزفول کنار هم خلق شده اند زیبایی غیرقابل وصفی به این مکان تاریخی داده اند. قدمت اولیه بنا با توجه به نوع تقارن های موجود در پلان و نما و تزئینات آجری پیرامون حیاط که از زیباییهای معماری این بنای تاریخی به شمار میآیند به بیش از ۱۰۰ سال و به دوره  قاجاریه می رسد که تا اوایل دوره  پهلوی تغییراتی در آن اعمال شده است. خانه گلچین در گذشته مسکونی بوده است که بخشی از آن به عنوان عصار خانه یا کارگاه ارده کشی مورد استفاده قرار گرفته و در حال حاضر در مالکیت اداره میراث فرهنگی شهرستان است. موقعیت قرارگیری خاص خانه گلچین در میان مجموعه ای عظیم و منحصر به فرد از بناهای تاریخی دزفول نظیر مجموعه شاهرکن الدین یعنی حمام، مسجد، مدرسه و بقعه شاهرکن الدین،  بازار قدیم دزفول و مسجد جامع شهر، نزدیکی به شریانهای اصلی همچون خیابان امام و خیابان طالقانی که به محور رود دز منتهی می شوند شرایط بسیار مناسبی را برای تبدیل این مجموعه به یکی از قطبهای مهم گردشگری فراهم کرده است. از جمله موارد استثنایی دیگر می توان به همجواری این خانه با خانه تاریخی نیل ساز اشاره کرد که این دو خانه تاریخی در کنار هم مجموعه تاریخی منحصر به فردی را تشکیل داده اند.

خانه تاریخی مجاهد دزفول

خانه تاریخی مجاهد دزفول حدود یک و نیم قرن قدمت دارد. یکی از زیباترین و دیدنی ترین بناهای دزفول در بافت کهن آن خانه تاریخی مجاهد است. این بنا در خیابان طالقانی کوچه شهید دیانتی و در مرکز محله شاهرکن الدین واقع شده است. محله شاه رکن الدین یکی از محلات ویژه شهر دزفول در خصوص وجود آثار ارزشمند است. قرارگیری خانه مجاهد در مجموعه هایی شامل بقعه، مدرسه، مسجد و حمام شاه رکن الدین و خانه های تاریخی چون مهدوی، محسنی، نفیسی، غفاری، گلچین و نیلساز، اهمیت توجه به آن را دو چندان مینماید. خانه مجاهد در 24 آذر سال 1388 به شماره 28204 در ردیف آثار ملی ایران به ثبت رسیده و یکی از بناهای با شکوه معماری قدیم دزفول به شمار می رود که مربوط به دوره قاجاریه بوده و بیش از 140 سال از عمر آن می گذرد. وسعت خانه مجاهد 580 متر است و نوع کاربری بنا در گذشته به صورت مسکونی بوده و در حال حاضر در تملک بخش خصوصی است. خانه مجاهد همچون دیگر بناهای عصر قاجاری برخوردار از تزیینات مجلل و با شکوه، اصالت و معماری و طرحی مناسب با فرهنگ و اقلیم خاص منطقه است. از جمله ویژگیهای این اثر ساخت آن در دو طبقه و دارای طاقهای متنوع آجری شامل طاقهای هلالی، رومی و پنج و هفت و فضاهای متنوع درون خود در جبهه های مختلف به همراه دیوار بیرونی با تزیینات متنوع آجری به صورت خوون چینی است. علاوه بر آن خانه مجاهد دارای شبستانی وسیع و شوادانی بی نظیر که به شوادان اتاق (زیر مجموعه شاه رکن الدین) منتهی میشود. از دیگر عناصر ارزشمند بنا، فضایی به عنوان حوضخانه در جبهه شمالی وجود دارد که در قدیم الایام توسط سقاها به صورت روزانه پر از آب می شده و در کنار این حوض آب باغچه هایی با درخت همیشه سرسبز کُنار است.

از ویژگیهای خاص معماری این بنا تزیینات آجری متنوع و زیبایی است که در نمای داخلی بنا مشهود است و ذهن بیننده را مهمان گره های آجری مینماید که به دست معماران سنتی دزفول در گرداگرد حیاط این بنا خلق شده اند و نمونه هایی بی بدیل از آنها با اشکالی چشم نواز که مشابه آن در دیگر بناها دیده نشده است در نماهای داخلی خانه مجاهد خود نمایی می کند. از دیگر ویژگیهای کم نظیر این بنا می توان به ایوان بسیار بزرگ و زیبای آن اشاره کرد که جلوه با شکوهی به آن بخشیده است. با توجه به موقعیت مکانی و قرارگیری خاص و منحصر به فرد این بنا و دسترسی به خیابان اصلی و سهولت استفاده از وسایل نقلیه عمومی می توان با برنامه ریزی صحیح و حمایت از بخش خصوصی، با وارد کردن سرمایه لازم و تکمیل مرمت خانه مجاهد از آن به عنوان مهمان پذیر یا سفره خانه سنتی استفاده نمود تا از این ظرفیت ملی و ارزشمند در جهت بازدید و اقامت گردشگران نهایت استفاده صورت پذیرد و چرخ صنعت گردشگری شهر تاریخی دزفول را به حرکت درآورد.

خانه رخشانفر

قدیمی ترین خانه دزفول، خانه رخشانفر است که قدمتش به دوره صفویه بازمی‌گردد.

خانه تاریخی زرگر خانه ای باشکوه در قلب بافت تاریخی دزفول

خانه زرگر یکی از با شکوه ترین خانه های تاریخی دزفول است که در محله مجدیان واقع شده است. این اثر در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱ با شماره ۷۹۰۱ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. اهمیت ویژه ی خانه ی زرگر به خاطر نمای بیرونی آن است که معماران خوش ذوق دزفول بزرگترین آجرکاری را در نمای ورودی آن ساخته اند. اندازه و طرح ورودی خانه های سنتی دزفول علاوه بر نشان دادن خلاقیت سازنده ی بنا، نشان دهنده ی شخصیت صاحبان خانه ها نیز بوده است و خانه هایی که صاحبان متمول تری داشته اند، ورودی با شکوه تری ساخته اند. پس از آن وارد هشتی می شویم که کف آن با سنگ های طبیعی رودخانه ی دز به خوبی سنگ فرش شده است. بخش ورودی خانه توسط هشتی و راهروی باریکی از حیاط مرکزی آن به خوبی جدا شده و باعث ایجاد محرمیت کامل در ورودی آن شده است. در وسط خانه، باغچه به همراه درخت نخلی قرار دارد. دور تا دور خانه به جز جبهه ی غربی آن با خوون چینی آجرکاری شده است. به علت اینکه همچنان ورثه ی این خانه در آن سکونت دارند در طول زمان جبهه ی غربی دچار تغییراتی شده و نوع سازه ی آن در دوره پهلوی تغییراتی به خود دیده است. این خانه به صورت حیاط مرکزی بوده و دور تا دور حیاط خانه زرگر اتاق هایی قرار دارد. بخشی از حیاط نیز به صورت ایوان است که در ایامی که هوا دمای مناسب تری دارد قابل استفاده ی ساکنان بوده است. قدمت بنای این خانه به دوره ی قاجاریه می رسد و وضعیت سازه ای اثر را از نظر سازه ای سالم و بیشتر آسیب های موجود به دلیل تعمیرات بنا با شیوه های نادرست مانند اندود سیمانی پای دیوارها و ایزوگام بام می باشد. وجود شوادان در خانه های دزفول، در شرایطی که هیچ وسیله ی خنک کننده ای نبود نقش مهمی در پایداری خانه های سنتی دزفول از نظر اقلیمی ایفا می نمود و در تابستان و زمستان کاربردهای مختلفی داشت. ورودی شوادان بنا در مرکز حیاط قرار دارد و وسعت آن تا به زیر کوچه مجاور و برخی خانه های اطراف بنا می رسد و از نظر وسعت یکی از بزرگترین شوادان های محله را داشته است. در بخشی از خانه همچنان کارگاه طلاکاری سنتی وجود دارد که نام خانوادگی زرگر و بنا از وجود شغل زرگری گرفته شده است.

خانه شاهرکنی

خانه تاریخی «شاهرکنی» یکی از بناهای برخوردار از ظرفیت و زیبایی و ارزشمند ملی و گنجینه ای از نقوش آجری در بافت تاریخی دزفول است. خانه تاریخی شاهرکنی یکی از آثار ثبت ملی بافت تاریخی دزفول است که بر اساس شواهد بنای قدمت این خانه به دوره قاجاریه  می رسد. این بنای با شکوه از نظر موقعیت قرارگیری در خیابان طالقانی بین خیابانهای امام خمینی و شهید مانده نژاد کوچه ۱۷ شهریور واقع شده است. مالکیت بنا به صورت خصوصی و ورثه ای بوده و کاربری بنا در گذشته مسکونی بوده است. مساحت آن به ۴۳۵ متر می رسد ضمن اینکه به دلیل آجرکاری های بی نظیر و معماری خاص آن، خانه شاهرکنی در آبان ماه سال ۱۳۸۶ با شماره ۲۰۱۴۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. از جمله مشخصات خانه شاهرکنی یک طبقه بودن بنا و دارا بودن حیاط مرکزی و طاق های متنوع آجری شامل طاق های پنج و هفت و هلالی است. سردر، هشتی و دالان این بنا در اثر اصابت موشک در جنگ تحمیلی تخریب شده است. کشیدگی بنا در راستای شرقی، غربی بوده و تقریباً در تمام جهات دارای ساخت و ساز معماری است ضمن اینکه فضاهای قابل سکونت بیشتر در جبهه شرقی احداث شده اند در دیگر جبهه ها نیز فضاهای با فاصله ای مناسب از فضاهای مسکونی بنا شده است. یکی دیگر از قابلیت های این خانه تاریخی وجود ایجاد ایوان است که در جلوی اتاق ها از تابش مستقیم نور خورشید به آنها جلوگیری می کند. تزئینات آجری متنوع و زیبا از دیگر ویژگی های خاص معماری خانه تاریخی شاهرکنی دزفول بوده و این ویژگی در نماهای داخلی بنا مشهود است. بنای مذکور دو حیاط اندرونی و بیرونی داشته است که اندرونی آن نیز در اثر اصابت موشک از بین رفته است. بنا دارای شوادان و دو شبستان  بسیار زیبا است که به دلیل عدم توجه لازم، قسمت های اندرونی در یکی از شبستان ها تخریب شده است.

خانه تاریخی ضیائی دزفول

خانه تاریخی «ضیائی» یکی از بناهای ارزشمند ملی و گنجینه ای از نقوش آجری در بافت تاریخی دزفول است. در کوچه های اطراف مسجد جامع دزفول در مقابل عباسیه، خانه تاریخی ضیائی مشاهده می شود که قدمت آن به عهد قاجاریه و بیش از یک صد سال می رسد. علاوه بر اهمیت خانه ضیائی به عنوان یک بنای آجری و با قدمت این بنا در واقع منزل مرحوم ضیائی شاعر و عارف شهر دزفول و در برهه ای از تاریخ نیز منزل یکی از صنعتگران به نام شهر بوده است. خانه ضیائی به دلیل ارزش های  ویژه تاریخی و معماری خود در اسفند سال ۱۳۸۱ به شماره ۷۸۸۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. از جمله ویژگی های خاص خانه ضیائی ساخت آن در دو طبقه است که تاریخ ۱۳۳۸ هجری قمری روی یکی از نماها با آجر نقش بسته است. پلان بنا در حیاط به صورت چهار ضلعی است و با آجرهای فیلپوش در گوشه ها به پلانی هشت ضلعی در طبقه اول می رسیم علاوه بر آن سردر ورودی زیبا، هشتی با معماری بی نظیرو تزئینات زیبای آجری در سقف آن حکایت شکوه و ارزش های این بنا  را روایت می کند. هرچند بنا دارای ارزش خاص معماری است ولی در حال حاضر متروکه رها شده و زندگی در آن جریان ندارد و بعضا به عنوان  انبار مورد استفاده قرار گرفته می شود.

خانه تاریخی طلوعی فر دزفول

خانه تاریخی «طلوعی فر» یکی از قدیمیترین و ارزشمندترین خانه های بافت تاریخی دزفول است. خانه طلوعی فر یکی از بناهای زیبای محله قلعه است که در کوچه ریسمانباف و بافت تاریخی دزفول واقع شده است. این بنا به شماره ۲۹۹۱۶ ثبت ملی شده است. قدمت این بنا به دوره قاجاریه می رسد اما در دوره های مختلف تغییراتی در بخشهایی از بنا صورت گرفته است. نامگذاری این بنا بر اساس نام آخرین مالکان به ثبت رسیده است. اطراف آن بناهای شاخص و با ارزشی همچون خانه تاریخی سوزنگر، زرگر، ویسی، نمدمال، چینی ساز، رخشانفر و ساباطهای کاروان و باقلیون و مسجد دروازه قرار دارند و همین موضوع حساسیت حفظ این بنا را دو چندان می نماید زیرا احیای بنا و حفاظت اصولی از آن می تواند مکمل چرخه مسیر گردشگری در قلب بافت تاریخی دزفول باشد. خانه طلوعی فر در سالهای پیش از استحکام سازهای مناسبی برخوردار بود اما در سالهای اخیر به دلیل اینکه به صورت متروکه رها شده و برنامه مشخصی برای حفاظت از آن وجود نداشته دچار فرسودگی شدید شده است. ورودی بنا کوچک و ساده با تزیینات ساده آجری است و پس از عبور از دالان ورودی به حیاط مرکزی در چهار جبهه وارد می شویم. در نماهای داخلی حیاط، نمونه های زیبایی از طاقهای پنج و هفت و کلیل دیده می شود. تزیینات گچبری زیبا و اُرسی به فضای داخلی حیاط صفایی ایرانی و اصیل میدهد. در بالای طاقهای حیاط تزیینات آجری ظریف و متنوعی به صورت خوون چینی اجرا شده است. این بنا به صورت دو طبقه است که در حیاط مرکزی آن شکوه آجری خود را به رخ میکشد. سه باب مغازه با سازه سنتی جزیی نیز در یکی از ورودیهای آن قرار دارند. با توجه به موقعیت ویژه ای که این بنا دارد و مساحت آن که بالغ بر ۳۲۷ متر مربع است خانه تاریخی طلوعی فر پتانسیل بالایی جهت تبدیل شدن به اقامتگاهی سنتی در دل بافت تاریخی دارد. از یک طرف نزدیکی به خیابان طالقانی و از طرف دیگر قرار گرفتن در دل بافت و دارا بودن مغازه های سنتی و همجواری با بناهای ارزشمند تاریخی، این بنا را به یک فرصت سرمایه گذاری گردشگری تاریخی تبدیل نموده است. مالکیت این بنا در اختیار میراث فرهنگی است.

خانه تاریخی عبدی نمادی از سبک معماری دوره قاجار در دزفول

خانه تاریخی عبدی دزفول با 410 متر مربع مساحت یکی از بزرگترین بناهای موجود در محله ساکیان می باشد که کاربرد مسکونی داشته و نامگذاری آن بر اساس نام مالک آن صورت گرفته است. بنای موصوف در انتهای کوچه ای در محله ذکر شده قرار دارد که ورودی آن زمانی در زیر ساباطی به نام ساباط عبدی قرار داشت اما اکنون این ساباط تاریخی تخریب شده است. ازجمله ویژگی های خاص معماری این اثر می توان به ورودی بنا که سردری با تزئینات آجری زیبا و دارای کتیبه ای با تاریخ 1353 هجری قمری است اشاره کرد. خانه تاریخی عبدی به صورت حیاط مرکزی در دو طبقه بنا شده که با پلانی مربع شکل در تمامی ضلع های آن ساخت و ساز معماری صورت گرفته و در نمای شمالی بنا نقوش آجری به همراه تاریخ 1349 هجری قمری به چشم می خورد. فضاهای اصلی در ضلع غربی بنا شده و به لحاظ برخورداری از نور مناسب از بهترین نوع چیدمان فضایی می باشد ضمن اینکه در ضلع شمالی بنا نیز در طبقه همکف فضاهای خدماتی شامل آب انبار و انباری و در طبقه اول فضاهایی با ارتفاع کمتر و نماسازی متفاوت احداث شده است. در ضلع شرقی نیز در طبقه های همکف و اول تعداد زیادی اتاق وجود دارد که در نماهای آن تزئینات آجری زیبا و متنوعی مشاهده می شود. خانه تاریخی عبدی با وجود آجرکاری زیبا و نمونه ای از معماری ایرانی در جنوب کشور به شمار می رود که تاکنون در ردیف خانه های ثبت ملی قرار نگرفته است. آجرکاری خوب ، ایوان و اتاق های بزرگ از جمله ویژگی های این بنای تاریخی مربوط به اواخر دوره قاجار است.

خانه تاریخی قطب راضی (آقا گپ)

خانه تاریخی سیدمرتضی قطب راضی در محله صحرابدر مشرقی دزفول واقع شده است. این بنا توسط سرمایه گذار بخش خصوصی و با نظارت اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری دزفول در حال مرمت می باشد. ستونهای منحصر به فرد و آجرکاری های زیبا از ویژگی های شاخص بنا هستند. شالوده و معماری بنا مربوط به اواخر دوره صفویه و اوایل قاجاریه است.

خانه تاریخی محسنی دزفول

خانه تاریخی «محسنی» از جمله بناهای با ارزش و ثبت ملی در بافت قدیم دزفول است. این بنا در خیابان طالقانی کوچه شهید دیانتی و در مرکز محله شاه رکن الدین واقع شده است. خانه تاریخی «محسنی» در سال ۱۳۸۸ با شماره ۲۸۲۰۳ در ردیف آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این خانه یکی از با ارزشترین سازه های معماری در جنوب کشور به شمار می رود که با مساحت ۵۸۸ متر مربع در مرکز شهر دزفول و محله شاه رکن الدین واقع شده است. قدمت خانه محسنی به مجموعه خانه های با ارزش دوره قاجار بر می گردد. مالکیت بنا خصوصی و در اختیار فردی به نام محسنی بوده و کاربرد آن از گذشته تا به حال به صورت مسکونی است. از جمله ویژگی های خاص و کم نظیر معماری خانه محسنی سر در و هشتی بسیار زیبا، با در چوبی قدیمی آن است. بر روی سر در خانه محسنی، کتیبه های آجری با عبارت «یا علی» مشاهده می شود. جداره های بیرونی و درونی بنا از تقسیمات و تزئینات زیبایی برخوردار هستند و در نماسازی بنای مذکور از طاقهای پنج، هفت و هلالی شکل استفاده شده است. خانه محسنی به دلیل موقعیت مناسب مکانی و قرار گرفتن در بین مجموعهای ارزشمندی همچون بقعه، مدرسه و مسجدشاه رکن الدین و خانه های تاریخی مانند مهدوی، نفیسی و مجاهد، ارزش حفظ و نگهداری و بهره برداری از آن چندین برابر شده است. این سازه تاریخی با یک هشتی مرسوم در بناهای دزفول به حیات مرکزی می رسد و در مقابل، دو اتاق در فضایی با سطح بلندتر از حیاط قرار دارد که در کنار هشتی، دو اتاق که به یکدیگر مرتبط هستند نیز واقع است، ضمن اینکه شبستانی نسبتاً کوچک در زیر اتاقهای جبهه غربی این خانه نیز قرار دارد.

خانه تاریخی معزی بنایی از دوره قاجار

 خانه معزی یکی از با ارزش ترین و دیدنی ترین بناهای تاریخی دزفول است که درگذر مجدیان به سمت بازار قدیم شهر و در محله قلعه و مشرف به رودخانه دز واقع شده است. این بنای تاریخی با شماره7586 ثبت ملی شده است. این خانه که از شاهکارهای هنر معماری قدیم به شمار می رود دارای سردرب ترکیبی موزون از طاق های هلالی با تزیینات آجری ظریف می باشد و همچون دیگر بناهای تاریخی شهر آجر، برخوردار از تزئینات مجلل و باشکوه، اصالت معماری و طراحی متناسب با فرهنگ و اقلیم خاص منطقه است که در دو طبقه بنا شده است. از دیگر ویژگیهای این بنا که آن را از سایر آثار و ابنیه تاریخی متمایز می کند سهولت دسترسی به خیابان اصلی، دید مستقیم به مناظر طبیعی رودخانه و ساحل دز، نمای بیرونی و بکارگیری عناصر خاص معماری بومی منطقه شامل: سر در، دهلیز و دالان ورودی حیاط مرکزی و انواعی از طاق ها ، قوس ها و تزیینات می باشد که در مجموع بنای تاریخی ارزشمندی را شکل داده اند.

خانه تاریخی نیل ساز

خانه تاریخی نیلساز با فضای سنتی و بافت زیبای آجرین به رغم گذر زمان همچنان کالبد و سیمای تاریخی را در خود حفظ کرده و زینت بخش بافت قدیم شهر دزفول است. قدمت این خانه به دوره قاجاریه برمی گردد و به دلیل ارزشهای تاریخی و معماری خود به شماره 2564 در سال 78 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. این خانه در میدان مرکزی شهر کوچه فیروزه منشعب از خیابان آیت الله طالقانی (سیروس سابق) پس از عبور از ساباط قرار دارد. سر در خانه با طاقی سه بخشی و نقوش آجری به صورت خونچینی تزیین شده است. خانه نیلساز دارای دو حیاط مجزا است که فضای عمومی (بیرونی ) و خصوصی (اندرونی) در آنها به صورتی کاربردی ایجاد شده است. در حیاط بیرونی پلکانی دو طرفه وجود دارد که به طبقه بالا می رسد، یک طرف به اتاق مهمان و طرف دیگر به بخش خصوصی راه دارد. در آجرکاری های این خانه اشکال هندسی و گره چینی های زیبایی که از بارزترین عناصر تزیینی معماری سنتی دزفول است چشم را نوازش میدهد. این بنا در میان مجموعه عظیم و منحصر به فردی از بناهای تاریخی نظیر مجموعه شاهرکن الدین (حمام، مسجد، مدرسه و بقعه شاهرکن الدین)، بازار قدیم دزفول و مسجد جامع شهر، نزدیکی به شریانهای اصلی چون خیابان امام و خیابان طالقانی قرار دارد. خانه “نیلساز” خوشبختانه از مالکان خصوصی خریداری شده و در اختیار سازمان میراث فرهنگی دارد. پروژه طراحی و مرمت این خانه تاریخی با هدف بهره برداری از آن به عنوان مکانی فرهنگی هنری در مهر سال 1388 و با هدف حفاظت از ارزشهای کالبدی و معنوی آن آغاز شد.

منبع: وب سایت چمدان آبی (محمدحسین دُرچین)